Niejednokrotnie rodzicom może towarzyszyć uczucie bezradności w komunikacji z dzieckiem. Jest to dobry moment do przyjrzenia się, jak właściwie wygląda sposób, w jaki rozmawiamy i co można zmienić na korzyść relacji. Empatia – poznaj wskazówki jak rozmawiać z dzieckiem
Czego potrzebuje dziecko?
Bardzo istotnym aspektem jest sprawdzenie, czy potrzeby dziecka są realizowane w sposób poprawny. Pociecha powinna mieć czas na naukę, zabawę, spełnianie się w środowisku rówieśniczym. Do podstawowych potrzeb dziecka zaliczamy również uczucie bezpieczeństwa. Zachwianie poczucia bycia otoczonym należytą opieką może pojawiać się np. w konsekwencji konieczności przeprowadzki, sytuacji rozwodu rodziców, śmierci bliskiego członka rodziny. Warto wtedy przyjrzeć się, czy problemy w rozmowie z dzieckiem nie wynikają z trudnej sytuacji rodzinnej. U nastolatków obserwuje się chęć “odłączenia” od rodziny na rzecz relacji rówieśniczej, bardzo ważne na tym etapie jest zrozumienie przez opiekuna, że jest to normalny proces, który jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania rozwojowego.
Potrzeba wyrażania emocji
Emocje i ich obserwacja ilustrują przeżycia wewnętrzne dziecka. Ich tłumienie może spowodować problemy natury psychicznej przez kumulację negatywnych emocji wewnątrz, w efekcie obserwować można wycofanie z relacji, unikanie, zachowania depresyjne, agresywne lub autoagresywne. Dlatego tak ważne jest, by dać przestrzeń do wyrażania emocji dziecku. Pomocne może okazać się również nazywanie emocji, które widzimy tj.: “Czy dobrze myślę, że ta sytuacja była dla Ciebie trudna?”, “Rozumiem, że kłótnia w szkole mogła spowodować, że jesteś zły/a”. Komunikacja przeprowadzona w ten sposób uprawomocnia uczucia dziecka, uczy je rozpoznawać to, co czuje i radzić sobie z tymi przeżyciami.
Autentyczność w relacji
Dzieci rozumieją więcej, niż nam się wydaje. Niekoniecznie umieją nazwać i dogłębnie zrozumieć sytuację, która się dzieje, ale doskonale rozpoznają emocje i przeżycia rodzica. Na nic więc zda się ukrywanie przed podopiecznym tego, co czujemy, a może to spowodować nieufność w relacji, poczucie niezrozumienia i odepchnięcia przez opiekuna. Należy otwarcie mówić o tym, co czujemy i widzimy: “Jestem dziś zmęczona po pracy, dlatego potrzebuję poleżeć i wypocząć w ciszy”, “Bardzo zależy mi na Tobie, dlatego zwróciłem uwagę, że ostatnio Twoje oceny się pogorszyły, czy mogę Ci jakoś pomóc?”, “Ostatnio zauważam, że jesteś smutna. Chciałabyś może porozmawiać?”. Taka komunikacja mówi dziecku, iż jest zauważane przez opiekuna, jest ważne, ma do kogo się zwrócić w sytuacjach problemowych, nie musi mierzyć się z nimi w samotności.
Kiedy udać się po pomoc?
Nie jest żadnym wstydem zrozumienie, że jednak relacja z dzieckiem jest coraz trudniejsza a rodzic nie jest w stanie się z nią uporać, brakuje mu już narzędzi i zasobów. W takiej sytuacji znakomitym wyborem jest udanie się do psychologa, który nie tylko pomoże w naprawie relacji rodzic-dziecko, przeprowadzi ewentualne badania na rzecz sprawdzenia kondycji psychicznej dziecka, ale pomoże poprzez psychoedukację lepiej rozumieć język dziecka i jego potrzeby. Być może to właśnie obca osoba dowie się tego, czego dziecko z różnych powodów bało się powiedzieć opiekunom. Objawy, które powinny skłonić do udania się z dzieckiem do psychologa to m.in.:
– brak apetytu lub nadmierny apetyt;
– brak potrzeby snu, niemożność zaśnięcia, wybudzanie się lub spadnie zdecydowanie dłużej niż normalnie;
– rezygnacja z kontaktów interpersonalnych;
– porzucenie dotychczasowych hobby i tego, co sprawiało radość;
– widoczny spadek nastroju;
– zachowania agresywne, impulsywne (które u dzieci i nastolatków, inaczej niż u dorosłych, mogą być objawem depresji);
– samookaleczanie się;
– stosowanie używek.
Empatia – wskazówki jak rozmawiać z dzieckiem.
